Cộng đồng người chuyển giới vẫn luôn mong mỏi được pháp luật công nhận và bảo vệ, được cộng đồng thấu hiểu và nhìn nhận đúng đắn, để họ được sống thật với bản dạng giới của mình. Vậy, việc ban hành Luật Chuyển đổi giới tính đang được triển khai ở giai đoạn nào và lộ trình vận động sắp tới sẽ những bước tiến triển ra sao?

Với vai trò là tổ chức cộng đồng của người chuyển giới, đa dạng giới tại Việt Nam tham gia ngay từ giai đoạn đầu của tiến trình này, IT’S T TIME xin phép có đôi dòng cập nhật tình hình để các anh, chị em và bạn bè quan tâm, có thể chủ động theo dõi thông tin và tham gia vận động tích cực hơn cho quyền bình đẳng, chính đáng của mình thời gian sắp tới.

Thứ Năm, ngày 14/10 vừa qua tại Nhà Khách Trung ương số 8 Chu Văn An, Hà Nội, tổ chức IT’S T TIME đã rất vinh dự được Vụ Pháp chế, Bộ Y tế và các đối tác tin cậy mời tham gia trình bày tham luận, góp ý chuyên môn trong Hội thảo “Tham vấn kinh nghiệm quốc tế về luật chuyển đổi giới tính”.

Hội thảo có sự tham dự của các tổ chức như Trung tâm SCDI, Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE), Cơ quan Liên Hợp Quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women), đại diện của Đại sứ quán Argentina tại Việt Nam và sự góp mặt của các chuyên gia pháp lý, y tế và thành viên thuộc cộng đồng người chuyển giới tại Việt Nam. Trải qua hơn 03 giờ đồng hồ làm việc tích cực cùng sự đóng góp ý kiến sôi nổi của các bên đã đem đến những thành quả rất đáng chú ý.

Sự tham gia trình bày tới từ bà Alba Rueda, Thứ Trưởng phụ trách chính sách Đa dạng thuộc bộ Phụ nữ, Giới và Sự Đa Dạng của Argentina đã mở đầu cho buổi hội thảo.

Argentina là một trong số ít những quốc gia trên thế giới có luật chuyển đổi giới tính (Có tên gọi chính xác là “LUẬT BẢN DẠNG GIỚI) tiến bộ hàng đầu trên thế giới. Sau một thời gian vận động phong trào mạnh mẽ, đến năm 2012, 02 năm sau khi hôn nhân đồng giới được hợp pháp hóa tại Argentina, Luật bản dạng giới cũng được thông qua. Tính đến thời điểm hiện tại, bộ luật đã đi vào đời sống và được thực thi tại quốc gia này được gần 10 năm.

Bộ luật này bao gồm các điều khoản như không bắt buộc can thiệp y tế và không bắt buộc độc thân trước khi người chuyển giới có thể được thay đổi giới tính trên giấy tờ. Đồng thời, luật cũng quy định việc không có tổ chức hay chính thể nhà nước nào có quyền quy định bản dạng giới của một người, thay vào đó, quyền lựa chọn bản dạng giới phụ thuộc vào mong muốn cá nhân của người đó.

Cũng tại Argentina, người chuyển giới có thể tiếp cận các biện pháp can thiệp y tế khi đủ 18 tuổi và có thể được chi trả bởi hai loại bảo hiểm y tế công hoặc tư. Với những trẻ em dưới 18 tuổi, cần phải có sự chấp thuận của bố mẹ hoặc người giám hộ để được thực hiện thay đổi giới tính trên giấy tờ và sử dụng dịch vụ can thiệp phù hợp với tuổi. Tuy nhiên, điều đặc biệt ở quốc gia này là nếu trẻ em chuyển giới không nhận được sự đồng ý của bố mẹ hoặc người giám hộ, luật sư riêng của đứa trẻ có quyền được yêu cầu cơ quan phụ trách thực thi luật lắng nghe ý kiến từ đứa trẻ trước tòa án.

Ở cuối phần trình bày, chuyên gia Argentina cũng đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam nên áp dụng mô hình nhà nước công nhận thêm các bản dạng giới khác nhau ngoài nam/nữ và công nhận bản dạng giới của mỗi công dân dựa trên mong muốn cá nhân. Hơn nữa, cấu trúc cơ thể hay việc lựa chọn sự can thiệp y tế của từng cá nhân cũng không thể là điều kiện để quyết định bản dạng giới.

Sau sự trao đổi sôi nổi giữa chuyên gia và đại diện các bên, Viện iSEE và UN Women cũng có bài trình bày ngắn gọn lần lượt về tổng quan chung pháp luật các nước quy định về chuyển đổi giới tính và những tiêu chuẩn quốc tế về chuyển đổi giới tính cùng xu hướng pháp luật các nước trên thế giới được nhìn nhận dưới lăng kính quyền con người và khuôn khổ các công ước Quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Về phần IT’S T TIME, trong lần tham dự này, đã đem đến hội thảo kết quả chỉnh lý của “Báo cáo rà soát thừa nhận giới tính pháp lý của người chuyển giới trên thế giới” qua sự trình bày của 02 diễn giả Đắc Thị Kiều Hồng và Ngô Hoàng Hiệp. Hai đại biểu lần lượt trình bày một cách tổng quan về tình hình và xu hướng về luật chuyển đổi giới tính của các quốc gia trên thế giới, cũng như một số đề xuất của IT’S T TIME cho dự thảo luật chuyển đổi giới tính của Việt Nam. Đây là một bản báo cáo tiến bộ, với các số liệu định lượng được cập nhật tới năm 2021 và cũng đã nhận được nhiều sự ghi nhận của các bên tham gia hội thảo.

Đặc biệt, hai diễn giả còn là thành viên của cộng đồng người chuyển giới nữ và đã từng tham gia lên tiếng cho các thách thức mà cộng đồng đang gặp phải trong nhiều hội thảo, chương trình trong nước và quốc tế. Đây là một trong số ít những lần, đại diện của tổ chức người chuyển giới có phần chia sẻ kết quả nghiên cứu và tham luận đánh giá trực tiếp cho tiến trình vận động Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính dưới góc độ khoa học, nghiên cứu bài bản.

Tổng kết hội thảo, đại diện Vụ pháp chế – Bộ Y tế đã bày tỏ sự ghi nhận và tiếp thu những kinh nghiệm, đề xuất mà chuyên gia Argentina, cũng như các tổ chức như Viện iSEE, Trung tâm SCDI, UN Women, IT’S T TIME đã đóng góp. Quan trọng hơn, Vụ cũng cho biết, trong thời gian tới sẽ nghiên cứu và cho ra phương án chính sách cụ thể liên quan đến việc không yêu cầu can thiệp y tế đối với người chuyển giới tại Việt Nam. Đây là một tín hiệu đáng mừng và là một sự tiến bộ vượt bậc trong quá trình vận động cho luật chuyển đổi giới tính tại Việt Nam.

Hơn nữa, để phục vụ cho công tác xây dựng luật chuyển đổi giới tính, thời gian tới đây sẽ là giai đoạn cực kỳ quan trọng khi các chuyên gia đầu ngành sẽ tiến hành thực hiện rất nhiều nghiên cứu về cộng đồng người chuyển giới tại Việt Nam. Vì vậy rất cần thiết có sự chung tay của cộng đồng người chuyển giới nói riêng và cộng đồng LGBIQA+ nói chung tham gia vào các hoạt động vận động chính sách.

Thông tin về các hoạt động đó sẽ được IT’S T TIME cập nhật liên tục và đầy đủ trên fanpage, hi vọng sẽ nhận được sự tham gia hưởng ứng tích cực từ tất cả các thành viên trong cộng đồng.

Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ trích đăng toàn văn Dự thảo và các văn bản khuyến nghị và góp ý cho Luật Chuyển đổi giới tính rất mong nhận được nhiều ý kiến đón nhận, phản hồi từ bản đọc.

Bài viết: #QuốcAnh

Biên tập bởi: #HiệpNgô

Loạt bài “Tiến trình vận động Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính” thực hiện bởi: #ĐôngPhong

– Toàn văn khuyến nghị của Liên Hợp Quốc về Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính: https://bit.ly/KhuyennghiLHQ

– Thông tin về tiến trình vận động chính sách khác, xem tại chuyên trang: www.thuvien.lgbt/tothongtin