“Cái tên như là một thứ ám ảnh mình suốt bao nhiêu năm nay vậy. Trong cuộc sống hàng ngày, mọi người xung quanh vẫn sử dụng cái tên mình muốn được gọi và rất tôn trọng nó nhưng thực ra, trên giấy tờ của mình, cái tên đó đâu có hiện hữu”.

Mình tên là Dương, đây là cái tên mới xuất hiện trên giấy tờ của mình cách đây không lâu. Cuộc sống của mình không có nhiều sóng gió lắm, chỉ có cái tên này đã khiến mình tốn công sức và thời gian trong nhiều năm mới có thể có được. 

Ngay từ khi còn nhỏ mình đã luôn muốn có một cái tên khác với tên khai sinh được gia đình mình đặt cho, chính vì thế mà mình tìm rất nhiều cái tên khác nhau. Từ năm cấp 2, mỗi năm mình tìm một cái tên cho bản thân cho tới tận những năm đầu đại học mình mới dừng lại với tên Dương này. Từ khi đó (năm 2013), ý định đổi tên trở nên càng mạnh mẽ trong tâm trí mình.

Có một câu chuyện khá vui về quyết định đổi tên của mình đó là: thời điểm mình muốn đổi tên, mình đã đăng một cái status trên facebook ở chế độ chỉ dành cho các bạn đại học của mình đọc. Mình hỏi các bạn là mọi người thấy sao về cái tên của mình, cái tên có phù hợp với mình không và mình có nên đổi sang một cái tên mới để nó phù hợp với ngoại hình của mình không thì các bạn của mình đều rất là ủng hộ mình. Đến tận bây giờ, gần 10 năm rồi, nhưng mà mình vẫn nhớ và rất cảm kích các bạn về việc đó.

Sau khi có ý định đổi tên trên giấy tờ, trong suốt quãng thời gian học đại học, mình đã tìm kiếm rất nhiều các thông tin, thủ tục đổi tên, cũng như  kết nối với các mối quan hệ có thể giúp mình thay đổi tên. Tại thời điểm đó, mình cảm giác như mọi thứ đều vô vọng và thực ra đến tận 5 năm sau, khi mình chính thức nộp hồ sơ lần đầu tiên thì mình vẫn thấy việc này thực sự rất khó khăn.

Trước khi mình chính thức vác hồ sơ đi đổi tên thì mẹ mình cũng đã giúp mình dò hỏi các anh cán bộ tư pháp ở xã, huyện về việc đổi tên cho mình và tất cả đều lắc đầu nói không thể làm được đâu. Sau đó mình vẫn quyết định đi và lần đầu tiên mình chính thức nộp hồ sơ đề nghị thay đổi tên và chữ đệm là vào năm 2018 tức là năm cuối đại học của mình. Lý do mình dùng để đổi tên cũng giống lý do của phần lớn anh em trong cộng đồng đó là cái tên có thể gây ảnh hưởng đến danh dự và quyền lợi của mình (1). Mình tới nhà một cửa UBND huyện thì cán bộ xem hồ sơ của mình rồi từ chối, cũng một phần là bởi giấy khai sinh của mình đang không có hiệu lực pháp lý vì thiếu số sổ đăng kí. Sau đó, chị cán bộ bảo với mình là có thể về xã hỏi làm mới và đồng thời thay đổi tên luôn vì dù sao giấy khai sinh cũng đang không có hiệu lực pháp lý. Mình mang hồ sơ xuống xã thì cán bộ xã nói: nếu bây giờ huyện đồng ý cho mình đổi tên thì xã sẽ đổi luôn cho mình. Khi nghe tới đây mình biết là không có hi vọng ở lần này nên mình chấp nhận trở về nhà. Sau lần đầu tiên, mình nhận ra là mình đang thiếu sự chuẩn bị hồ sơ cho việc thay đổi tên. 

Lần thứ hai mình đi đổi tên là năm 2021, lúc đó mình đã sử dụng dịch vụ của một bên tư vấn pháp lý và hồ sơ của mình cũng được chuẩn bị kỹ hơn rất nhiều rồi. Tuy vậy, khi nộp hồ sơ trực tiếp ở bộ phận một cửa thì người ta trả lại hồ sơ của mình luôn nói là không làm được đâu. Họ nói thẳng với mình là nếu không phải lý do trùng tên trong ba đời thì mình không thể đổi tên được đâu, hơn nữa người tiếp nhận chính của mảng hộ tịch hiện đang không có ở đấy nên họ cũng không thể tự ý tiếp nhận. 

Nhụt chí và chán nản!

Tuy nhiên, người tư vấn của mình đã động viên và nói là mình bắt buộc phải nộp được hồ sơ thì câu chuyện đổi tên của mình mới có thể tiếp tục giải quyết được. Mình đã phải nghỉ thêm một ngày nữa để nộp lại hồ sơ và được gặp trực tiếp người phụ trách mảng hộ tịch của nhà một cửa (2). Lần này cũng giống như lần trước, mình mới chỉ trình bày đề nghị được thay đổi tên của mình thôi là họ đã từ chối và bảo mình đi về dù họ chưa hề xem qua hồ sơ của mình. Là một người nhút nhát và rất khó để mình trình bày nguyện vọng của mình một cách gãy gọn được. Mình chỉ có thể lấy hết can đảm để yêu cầu họ phải xem hồ sơ của mình trước đã rồi mới quyết định xem mình có được đổi tên hay không và nếu không thì cần phải từ chối bằng văn bản cho mình. Sau khi xem xong họ vẫn nói là với hồ sơ như hồ sơ của mình thì không đủ căn cứ để thay đổi tên nhưng cũng nhất quyết không chịu cho mình văn bản từ chối tiếp nhận. Lại trở về nhà với thất bại, nhưng lần này mình đã xác định được là công cuộc đổi tên này còn diễn ra dài dài và mình phải kiên trì từng ngày từng ngày một.

Thực ra lần đó mình không chỉ nộp hồ sơ trực tiếp ở nhà một cửa trên huyện mà còn dưới hai hình thức khác nữa là nộp qua đường bưu điện và nộp qua cổng dịch vụ công. Khi nộp ở cổng dịch vụ công, mình đã hi vọng rất nhiều vì nó phù hợp với công việc của mình khi đi làm xa cũng như tiện theo dõi tiến trình hồ sơ, tuy nhiên nó lại khiến mình cực kì thất vọng khi thông tin không một phản hồi giống như địa chỉ ma vậy. Với hình thức cuối cùng, vì sơ sót lúc gửi, mẹ mình đã quên không đăng kí nhận giấy báo phát để làm chứng nên sau đó dù được phía bưu điện xác nhận là hồ sơ đã tới nơi nhận rồi nhưng lại là một khoảng chờ đợi và chờ đợi trong vô vọng. Khi nộp hồ sơ qua cả ba phương thức đều không được, mình đã được tư vấn làm kiến nghị và khiếu nại, đó cũng là lúc mình chính thức bước vào quá trình kiến nghị khiếu nại tới hết thảy các cơ quan có thẩm quyền khác nhau chỉ để “đòi” lại quyền lợi hợp pháp của mình đó là thay đổi tên.

Tháng 07/2022, mình mới lần đầu tiên được phòng tư pháp huyện gọi lên làm việc. Họ nói với mình là tất cả những lần trước họ đều không nhận được hồ sơ của mình cho đến khi họ nhận được đơn kiến nghị của mình thì mới biết là mình có đề nghị được đổi tên nhưng chưa được giải quyết. Ở buổi làm việc đó, cán bộ tư pháp huyện hứa với mình là sẽ gửi công văn xin ý kiến Sở về trường hợp đổi tên của mình, nếu Sở đồng ý thì huyện sẽ đổi tên luôn cho mình còn nếu không thì họ sẽ gửi cho mình văn bản từ chối. Dù họ đã nói như thế nhưng khi mình hỏi thời hạn chờ giải quyết là bao lâu thì họ không trả lời. Trong nửa năm tiếp theo mình đã cùng người tư vấn pháp luật viết rất nhiều đơn kiến nghị và khiếu nại gửi đi khắp nơi cũng không được hồi âm thì mình đã phải sắp xếp công việc để về nhà gặp chủ tịch huyện. Trong quá trình làm việc đó , mình cũng được hứa hẹn sẽ cho mình văn bản trả lời vì sở đã phúc đáp văn bả trước đó, tuy nhiên, mình đã chờ rất lâu cũng không hề có một phản hồi nào cả. Cuối cùng, mình đã liên lạc với tất cả các bên liên quan để hỏi về việc giải quyết hồ sơ của mình thì cuối cùng họ cũng đồng ý cho mình được thay đổi tên. 

Thời điểm mình quyết định làm hồ sơ thay đổi tên và chữ đệm, có rất nhiều người khuyên mình rằng đổi tên sẽ ảnh hưởng tới rất nhiều giấy tờ của mình khi phải chỉnh sửa, xác minh, chứng thực rất lằng nhằng. Còn mình thì nghĩ: tất cả những điều đó mình đều biết, mình đủ trình độ và đủ khả năng hiểu là có rất nhiều giấy tờ mình cần phải cập nhật, xác minh sau khi thay đổi tên nhưng cái tên “cũ” đó gây ảnh hưởng quá nhiều đến cuộc sống của mình cho nên mình vẫn quyết tâm thay đổi cho bằng được. Việc có một cái tên phù hợp với ngoại hình thực sự rất cần thiết đối với mình.

Giờ mình đã có trong tay Tờ A4 sau bao gian truân, mình thấy rất hài lòng vì sự đấu tranh của bản thân. Hồi ấy khi đi làm, mình có đề nghị được sử dụng tên nội bộ và may mắn là được mọi người trong công ty hoàn toàn tán thành. Tuy vậy, mình vẫn rất ái ngại và cảm giác bản thân đang làm phiền các anh chị vì mọi người phải nhớ mình có thêm một tên khác nữa khi làm sổ sách, hay các chế độ phúc lợi cho mình. Điều ấy khiến mình tự ti và cảm thấy mình luôn gây phiền phức cho người khác. Mình cũng từ chối rất nhiều quyền lợi khác của mình chỉ vì cái tên như làm hộ chiếu, sử dụng dịch vụ của bảo hiểm y tế,… So với can thiệp y tế thì cái tên quan trọng với mình hơn nhiều. Vì các bộ phận trên cơ thể mình có thể giấu đi được nhưng cái tên của mình thì không có cách nào để giấu cả. Cái tên như là một thứ ám ảnh mình suốt bao nhiêu năm nay vậy. Trong cuộc sống hàng ngày, mọi người xung quanh vẫn sử dụng cái tên mình muốn được gọi và rất tôn trọng nó nhưng thực ra, trên giấy tờ của mình, cái tên đó đâu có hiện hữu.

Nếu có Luật chuyển đổi giới tính ở thời điểm mình đi đổi tên, chắc là việc đổi tên của mình đã không gian nan đến thế. Mình chỉ mong là Luật chuyển đổi giới tính ra đời sẽ có phần thủ tục nhanh gọn để thuận lợi cho những người  thực sự đang cần tới nó như mình và các bạn khác trong cộng đồng.

#ToA4 #Batdaucohau

—

Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính đã chính thức được đăng tải lên Cổng thông tin điện tử Quốc hội để lấy ý kiến người dân. Đây là thời điểm quan trọng để cộng đồng người chuyển giới và toàn xã hội đóng góp ý kiến cho quá trình xây dựng Luật. Bạn có thể đóng góp cho Dự thảo tại đây: https://forms.gle/oMYDbEzTFPUyipW38