Không ai có thể sống mà thiếu một cái tên. Dù vậy, người chuyển giới thường sẽ không hài lòng với tên khai sinh của mình vì nó thường mang những sắc thái trái với bản dạng giới của họ. Vì thế, người chuyển giới cần sử dụng quyền đổi tên để có thể cởi bỏ bức bối giới của mình.

 Quyền đổi tên đã được ghi nhận như một quyền nhân thân của công dân trong Điều 28 Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015 . Cụ thể, tại điểm e, khoản 1 Điều 28 Bộ luật Dân sự 2015, quy định:

“Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:

– Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính”

Đồng thời, thủ tục đổi tên được quy định chung cùng với các thủ tục liên quan tại Điều 28, Luật Hộ tịch 2014 về thay đổi, cải chính hộ tịch. Mặc dù vậy, việc chưa có một văn bản pháp luật nào quy định thế nào là người chuyển giới khiến một số cơ quan có thẩm quyền thay đổi, cải chính hộ tịch e dè và chần chừ đối với nguyện vọng đổi tên của người chuyển giới bất chấp việc này là hoàn toàn chính đáng và hợp pháp. Thực tế đã cho thấy việc chưa có một định nghĩa rõ ràng về người chuyển giới đã gây ra cản trở cho cả 2 phía, người muốn đổi tên và cơ quan công quyền trong việc xác minh lại các thông tin cần thiết. Không chỉ vậy, sự thiếu vắng văn bản pháp luật thừa nhận giới tính mới của người chuyển giới cũng là nguyên nhân dẫn đến nhầm lẫn giữa người chuyển đổi giới tính và người xác định lại giới tính (Người liên giới tính cần can thiệp).

Vì không thể thực hiện đổi tên với lý do là người chuyển đổi giới tính, nhiều người chuyển giới đã tìm đến điểm a cùng điều luật để yêu cầu được thay đổi tên của mình. Cụ thể:

“Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:

a) Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;”

Dù hành văn rõ là vậy nhưng kết quả là một số địa phương cho phép đổi được, một số khác thì không, tạo nên sự bất cập trong hệ thống tư pháp khi một người đổi tên với lý do chính đáng mà lại không được chấp nhận.

 Người chuyển giới gặp phải rất nhiều khó khăn khi việc đổi tên của họ không thuận lợi, đặc biệt là những trở ngại liên quan tới giấy tờ tùy thân. Như là khi họ cần sử dụng các dịch vụ thăm khám y tế, chăm sóc sức khỏe hay qua cửa an ninh ở sân bay hoặc các địa điểm cần kiểm duyệt danh tính một cách kỹ lưỡng, việc cái tên trên giấy tờ tùy thân không khớp với ngoại hình của mình khiến họ gặp phải nhiều rắc rối. Đồng thời, việc được định danh bằng một cái tên trái ngược với bản dạng giới khiến người chuyển giới cảm thấy bức bối trong hành trình tham gia vào xã hội. Khả năng tiếp cận việc làm và cơ hội hòa nhập trong môi trường làm việc của người chuyển giới cũng là một vấn đề dễ bị ảnh hưởng bởi tên khai sinh của họ. Tất cả những trở ngại đó đã khiến cho người chuyển giới gặp phải nhiều tổn thương tâm lý.

 Quyền đổi tên của người chuyển giới được pháp luật ghi nhận là một tín hiệu đáng mừng đối với cộng đồng người chuyển giới nhưng việc thiếu những khung pháp lý cần thiết để điều chỉnh đã làm lộ ra nhiều bất cập khi thực thi quyền này. Rõ ràng, cần phải có những sự thay đổi cần thiết để pháp luật trở thành công cụ hữu hiệu giúp mỗi cá nhân thực hiện những quyền chính đáng của họ.

Hãy cùng TỜ A4 tạo nên những BẮT ĐẦU CÓ HẬU về pháp lý cho NCG bằng cách tham gia chia sẻ câu chuyện về đời sống của bạn và các quan điểm, mong đợi của bạn với Dự thảo Luật: https://bit.ly/ToA4BanKetoinghe
__
TỜ A4 – BẮT ĐẦU CÓ HẬU

Một chiến dịch truyền thông và vận động đồng tổ chức bởi IT’S T TIME và Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, là một phần của chiến dịch Tự Do và Bình Đẳng (Free & Equal) năm 2023. “Tờ A4 – Bắt đầu có hậu” hướng tới việc nâng cao nhận thức về những thách thức và nhu cầu của người chuyển giới, đa dạng giới tại Việt Nam và thúc đẩy cho những bắt đầu có hậu của cộng đồng.

#TOA4 #BATDAUCOHAU #ITSTTIME #UN #UNDP #FreeandEqual2023
Liên hệ:
– Email: itsttime.vn@gmail.com
– Hotline: Mr. Quốc Anh – 097 768 2627